شهره صدری – موضوع بحث انگیز روند افزایشی ضایعات کشاورزی، یکی از چالش های جدی اکثر کشورها بویژه کشورهای در حال توسعه است. پسماندهای کشاورزی در بسیاری موارد توسط کشاورزان سوزانده میشوند. در حالیکه این ضایعات در صورت بازیافت و استفاده دوباره می تواند درآمدزایی قابل توجهی را به همراه داشته باشد.
در ایران بخش کشاورزی با تولید 100 میلیون تن محصولات کشاورزی در سال، نقش مهمی در تامین 90 درصد نیاز غذایی و بخش عمده مواد اولیه صنایع و در نتیجه اقتصاد کشور را دارد. این در حالی است که ضایعات کشاورزی در ایران بنابر اظهارات مسئولان 30 تا 35 درصد با ارزشی معادل 5 میلیارد دلار در سال تخمین زده میشود که حدود 6 برابر متوسط جهان معادل 25 درصد درآمد نفتی کشور است.
پسماندهای کشاورزی، منبع اصلی تامین انواع مواد شیمیایی مانند الکل، استن، انواع کاغذ و خمیر آن، انواع اسانس های مورد استفاده در صنایع غذایی و بهداشتی و خوراک دام و طیور و مواد مکمل و غیره می باشد.
ضایعات کشاورزی در بسیاری موارد توسط کشاورزان سوزانده میشوند. علاوه بر گازهای آلاینده تولیدی ناشی از سوزاندن این پسماندها، توليـد انواع گازهاي حاصل از تجزيه ضایعات کشاورزی نیز موجب آلودگي هوا میشود . همچنین خود ضایعات و پسماندهای کشاورزی و اثـرات ناشـي از آنها (مانند شيرابه) مي‌تواند به آلودگي خاك اطراف و آب‌هاي سطحي و زيرزميني منجر شود.
علاوه بر مشکلات زیست محیطی و بهداشتی که به دنبال دفن، سوزاندن و رها كردن ضایعات و پسماندهای کشاورزی پدیدار میشود افزایش ضایعات کشاورزی خسارتهای اقتصادی فراوانی نیز به همراه دارد که میتوان به هدر دادن منابع محدود (آب، خاک و …)، پایین آمدن كیفيت و ارزش محصول، هدر دادن نهاده هاي يارانه اي، افزایش نیاز به واردات، كاهش درآمد و تهديد موقعيت شغلي توليدكننده – کشاورز – را نام برد.
در نمایشگاه بین المللی مدیریت پسماند و بازیافت که هفتم تا دهم اسفند در نمایشگاه بین المللی تهران برپا شد، تعدادی از شرکت های بازیافت کننده پسماندهای کشاورزی نیز حضور داشتند.
مهندس گلستانی رئیس هیات مدیره مجموعه تدبیرگران سورین پارس در مورد فعالیت های این شرکت کشاورزی و بازیافت توضیح میدهد که این مجموعه در حال حاضر بر روی فرآوری بقایای گیاهی کشاورزی گلخانه ها، مزارع و باغات، واحدهای تولید قارچ های خوراکی و غیره کار می کند. فعالیت این شرکت از سال 1373 آغاز شده است.
بدین ترتیب که پسماندهای کشاورزی با قارچهای مفید و باکتری های خاصی طی فرآیند تبدیل به خاکهای آلی و زیستی می گردد. از این خاک های غنی از مواد مغذی می توان برای کاشت گیاهان و تقویت خاک استفاده کرد.
مهندس گلستان با اشاره به گلدان های زیستی ارائه شده در نمایشگاه بازیافت گفت ما توانستیم از فرآیند تهیه کود آلی از پسماندهای کشاورزی، گلدان های زیست تخریب پذیر مناسب برای نشاء گیاه را تهیه کنیم. اگر دقت کرده باشید تمام نشاء های تهیه شده در کیسه های پلاستیکی سیاه رنگ تهیه می گردد. این محصول محیط زیستی می تواند جایگزین مناسبی برای کیسه های پلاستیکی در بخش نشاء گیاهان در کشاورزی باشد. هم حجم پسماندنهای پلاستیکی در طبیعت کاهش می یابد و هم این گلدان ها بعنوان یک کود زیستی میتواند مورد استفاده گیاه پس از کاشته شدن در خاک قرار گیرد.
این واحد بازیافت ضایعات کشاورزی تنها از گلخانه عظیم ارس – بزرگترین گلخانه کشور- پسماندی در حدود 5000 تن را برای بازیافت دریافت می کند.
یکی دیگر از فعالیت های مجموعه تدبیرگران سورین پارس، بازیافت دورریز محیط کشت استفاده شده در واحدهای تولید قارچ است. در صنعت تولید قارچ، پس از هر بار برداشت قارچ، کمپوست و یا محیط کشت استفاده شده برای رشد قارچ بعنوان پسماند دور ریخته میشود. این شرکت با استفاده از این دورریز کشاورزی در مجتمع تولید قارچ دزفول، اقدام به تهیه کمپوست کرده است که می توان از آن در کشاورزی استفاده کرد .
توسعه صنایع بازیافت پسماندهای کشاورزی در کشور می تواند در کنار ایجاد اشتغال و درآمدزایی ،کاهش حجم بالای ضایعات کشاورزی و بهبود کیفیت محیط زیست، با تولید خاک های آلی و زیستی و استفاده از آنها در کشتزارها و مزارع و باغات، حاصلخیزی خاک های کشاورزی را افزایش داده و باعث تقویت امنیت غذایی در کشور گردد.
جناب آقای مهندس گلستان رئیس محترم هیات مدیره مجموعه تدبیرگران سورین پارس با بیش از ۳۵ سال سابقه مدیریت و امور دانش بنیان در صنایع مادر در مناطقی نظیر دشت مغان و هفت تپه و صنایع وابسته و پایین دستی خصوصا ۱۵ سال اخیر در زمینه استخراج دانش همچنین روش ها، رویه ها و فرآیندهای اجرایی کردن این صنعت حیاتی–بازیافت پسماند و تبدیل به محصول– برای زیست کره در منطقه خاورمیانه فعالیت های چشمگیری داشته که چند سالی است بخشی از زحمات بی دریغ ایشان به بار نشسته.
به شخصه به عنوان یکی از همکارهای قدیمی که در عین حال افتخار شاگردی ایشان را هم داشته ام مایلم همگام و همزمان از زحمات بی وقفه ایشان ایضا فعالیت های بی وقفه ای که به منظور رتق و فتق امور اداری و بوروکراسی حاکم در مسیر ناهموار معرفی ، راه اندازی و بهره برداری که از پسماندهایی نظیر باگاس که به نوعی یکی از آخرین پسماندها در تمامی فرایند استخراج مواد مفید از نیشکر محسوب میشود و همچنین زحمات بیدریغ ایشان در امر فنی و مدیریت جوان هایی که میبایست این عزیزان را در کانال هدایت به سمت خلق استارت آپ ها خصوصا در زمینه پسماند و تمام صنایع وابسته به آن نقش بسزایی ایفا میکنند و واقعا می توان گفت در این برهه از زندگی بشر که متاسفانه میلیون ها میلیون تن زباله هایی که نیمه عمر تجزیه آنها در بسیاری موارد به ۱۰۰ سال هم می‌رسد، میلیونها تن گاز های که در اثر فرایند گلخانه ای گرمایش زمین و به تبع آن اکو سیستم و بیو سیستم در تمامی کره زمین به خطر انداخته، میلیون ها تن زباله هایی که در دریاها و اقیانوس ها رها شده و آنجا هم جان آبزیانی که در فرایند چرخه حفظ و نگهداری کره زمینی–زیست کره– سالم نقشی حیاتی بازی می کنند به شدت به خطر انداخته اند.
وظیفه خود دانستم به نوبه ی خود از زحمات بی شائبه ایشان در طول سالیان سال تشکر و قدردانی کنم و عرض کنم که حفظ و نگهداشت محیط زیست و زدودن آلودگی‌های که بشر دانسته یا نادانسته بر این تنها مام ۸ میلیارد افرادی که روی آن زندگی میکنند، از آن ارتزاق می کنند، تامین کننده بنیادین ترین عناصر لازم برای کشاورزی، صنعت، تکنولوژی و زندگی راحتتر بشر بر تک تک مدیران ارشد و میانی سازمانهای مرتبط است که به حمایت و پشتیبانی از مدیرانی نظیر جناب مهندس گلستان که در خاک این کشور مانده اند و خود و زندگی خود را وقف امور فوق نموده اند بپردازند.
و من الله توفیق
قاسم علیشاهی
بسیار عالی و کاربردی