شهره صدری- پسماندهای الکترونیکی و الکتریکی حاوی منابع ارزشمندی مثل طلا، روی و مس هستند. این پسماندها در سطح جهانی یک معدن با ارزش شهری به شمار می آیند و یک ذخیره بالقوه از مواد قابل بازیافت هستند. در حالیکه کارخانجات بازیافت پسماندهای الکتریکی و الکترونیکی در ایران فعال هستند ولی عمده این پسماندها به کارخانجات بازیافت ترکیه فروخته میشود.
تلفن، گوشی های هوشمند، یخچال و رایانه از ضروری ترین محصولات الکترونیکی هستند که در زندگی روزمره ما کاربرد دارند که با ریختن در سطل آشغال تبدیل به یک معضل میشوند. این پسماندها به دلیل خروج گازهای سمی و نشت ترکیبات خطرناک مانند سرب، جیوه و سایر فلزات سنگین در محیط اطراف محل های دفن، باعث از بین رفتن گیاهان، آلودگی منابع آب زیرزمینی و خاک میشود.
براساس گزارش سازمان ملل، در سال 2019 در جهان 53.6 میلیون تن پسماندهای الکتریکی و الکترونیکی (WEEE) تولید شد. از این کوه پسماند که نسبت به سال 2014 از رشد 28 درصدی برخوردار است، تنها 17.4 درصد در سال 2019 بازیافت شده است.
اداره کل محیط زیست استان تهران اعلام کرد که سرانه تولید پسماندهای الکتریکی و الکترونیکی در ایران از ۲۷/ ۰ کیلوگرم در سال ۱۳۷۶ به حدود هفت کیلوگرم در سال ۱۴۰۰ رسیده است. در همین حال میزان جمع آوری ضایعات الکترونیکی تنها در تهران در سال 1399 بالغ بر 52 تن در روز بوده است.
پسماندهای الکترونیکی و الکتریکی حاوی منابع ارزشمندی مثل طلا، روی و مس هستند. در واقع پسماندهای الکترونیکی در سطح جهانی یک معدن با ارزش شهری به شمار می آیند و یک ذخیره بالقوه از مواد قابل بازیافت هستند.
در نمایشگاه بین المللی مدیریت پسماند و بازیافت که هفتم تا دهم اسفند در نمایشگاه بین المللی تهران برپا شد، تعدادی از شرکت های بازیافت کننده پسماندهای الکترونیکی نیز حضور داشتند.
حضور این شرکت ها با توان بالای بازیافت انواع پسماندهای الکترونیکی مطمئنا نشان دهنده عزم جدی برای حل معضل پسماندهای الکترونیکی در کشور است.
آقای هاشمی از شرکت بازیافت الکترونیک کاسپین از اصفهان در گفتگو با سایت خبری آخرین اخبار زیست محیطی جهان گفت: دستگاه های بازیافت ما از سیستم های حرارتی و شیمیایی که با استفاده از اسید تولید انواع آلاینده های محیط زیستی را می کنند نیست. ما از تفکیک فلزات با روش مکانیکی استفاده می کنیم که در آن انواع فلزات موجود در پسماند الکترونیکی با سنسورهای خاص در دستگاه شناسایی و تفکیک میشود. انواع فلزات مانند آهن، مس، آلومینیوم و غیره توسط سنسورهای موجود در دستگاه شناسایی و تفکیک شده و در نهایت انواع شمش فلزات تولید می گردد.
این کارخانه بازیافت در حال حاضر توان بازیافت 200 تن پسماند الکترونیکی در ماه را دارد. البته در صورت تامین خوراک بیشتر ظرفیت بازیافت نیز بیشتر خواهد شد.
آقای هاشمی نائب رئیس هیات مدیره شرکت بازیافت کاسپین در خصوص میزان بازیافت پسماندهای الکترونیکی در این کارخانه گفت : فرآیند بازیافت در این کارخانه به شکلی است که بطور مثال اگر یخچال بعنوان خوراک وارد شود تقریبا 100 درصد امکان تفکیک قطعات و بازیافت آن وجود دارد. در خصوص سایر پسماندهای الکترونیکی مانند گوشی های تلفن و موبایل، بردهای کامپیوتر و انواع لوازم الکتریکی خانگی نیز این چنین است. این کارخانه توانایی بازیافت کلیه پسماندها الکترونیکی به جز لامپ ها را داراست.
در ادامه این گفتگو، آقای محمدی مدیرعامل این شرکت در خصوص تامین خوراک اولیه – پسماندهای الکترونیکی- گفتند: متاسفانه با وجود حجم بالای پسماندهای الکترونیکی در کشور تامین خوراک مورد نیاز ما برای بازیافت آسان نیست.
براساس مصوبه شورایعالی حفاظت محیط زیست در خصوص پسماندهای الکترونیکی شرکت ها، سازمان ها، کارخانجات و سایر ارگان ها باید پسماندهای الکترونیکی خود را در سامانه محیط زیست ثبت کنند تا ما بتوانیم این پسماندها را بعنوان خوراک اولیه برای بازیافت تهیه کنیم. ولی متاسفانه با وجود شبکه های سنتی جمع آوری پسماند در کشور این کار به راحتی انجام نمیشود. بسیاری از دارندگان پسماندهای الکترونیکی این پسماندها را در اختیار این شبکه در سطح شهرها قرار میدهند. دلال های زباله نیز پسماندهای الکترونیکی را به کارخانجات بازیافت ترکیه می فروشند.
آقای محمدی توضیح داد با توجه به اینکه فروش پسماند الکترونیکی به ترکیه به دلار است و سود بیشتری دارد، این پسماندها چندان در اختیار کارخانجات بازیافت داخلی قرار نمی گیرد. در صورتی که خوراک اولیه کارخانه ما تامین شود، امکان ارتقاء ظرفیت بازیافت را داریم. از طرف دیگر با توجه به ارزشمند بودن فلزات بازیافتی از پسماندهای الکترونیکی، با خروج این پسماندها در اصل سرمایه ارزشمندی در کشور را از دست می دهیم.
محمدی در خاتمه به موضوع مهم اطلاع رسانی و فرهنگ سازی بین مردم برای بازیافت پسماندهای الکترونیکی اشاره کرد و گفت که هنوز مردم ما نسبت به تفکیک این پسماندها ترغیب نشده اند و اکثر این پسماندها در سطل های زباله شهری دور ریخته میشود.
پسماندهای الکترونیکی دور ریخته شده در صورت عدم تفکیک و جداسازی در محل، می توانند همراه با پسماندهای خانگی در محل های دفن زباله شهری دفن شده و باعث انتشار انواع آلاینده های خطرناک گردند.
