شهره صدری – درجه حرارت و سوء مدیریت به ناامنی آب کمک کرده و می تواند منجر به بحران زیست محیطی شود. خاورمیانه در خط مقدم بحران جهانی آب و هوایی قرار دارد و درجه حرارت این ناحیه در برخی از مناطق از مرز 50 درجه سانتیگراد عبور می کند.
دمای بالا همرا با خشکسالی های متوالی، الگوهای بارش نامنظم و سوء مدیریت محیط زیست، خطر جبران ناپذیری را بر مناظر طبیعی و ساختارهای جغرافیای خاورمیانه بوجود آورده است.
مهمترین آنها دریاچه های منطقه هستند که بدلیل ترکیبی از اثرات مانند جریان کم آبهای سطحی و تبخیر از سطح دریاچه ها در حال کوچک شدن هستند.
برنامه ریزی ضعیف زیست محیطی، مانند تغییر مسیر آب از نهرها و رودخانه هایی که دریاچه ها را تغذیه می کنند نیز بر سطح آب تاثیر داشته است.
عواقب آن محدود به کمبود آب نیست. بلکه شامل تاثیرات مخرب بر معیشت و افزایش شوری میشود. که باعث می شود ماهی ها و دیگر آبزیان در دریاچه ها نتوانند زنده بمانند.
با افزایش جمعیت در سرتاسر خاورمیانه و افزایش تقاضا برای آب شیرین و منابع غذایی، سرنوشت دریاچه های این منطقه میتواند پیامدهای چشمگیرتری داشته باشد.
Middle East Eye به این دریاچه های تهدید شده پرداخته است.
دریاچه ارومیه – ایران
زمانی بزرگترین دریاچه خاورمیانه بود. بیشتر وسعت دریاچه ارومیه ایران به اراضی نمکزار تبدیل شده است.
دریاچه آب شور، واقع در شمال غربی ایران، زمان یکی از برجسته ترین جاذبه های گردشگری ایران بوده و امرار معاش خانوارهای محلی را برعهده داشته است. این درحالی است که امروزه ساختمان های متروکه و قایق های فرسوده دریاچه را احاطه کرده اند .
به گفته مقامات رسمی ایران، حجم دریاچه از سال 1990 به نصف رسیده است و تغییرات آب و هوایی باعث کوچک شدن حوضه آب آن و افزایش شوری آب باقی مانده شده است.
سطح بالای نمک باعث شده است زمین های اطراف دریاچه برای تولید کشاورزی نامناسب باشد و بیش از پیش بر مشکلات مردم محلی بیفزاید.
به گفته رسانه های ایرانی، این دریاچه زمانی محل زندگی حدود 60 هزار فلامینگو بود. تنها در سه ماهه اول سال 2021 بدلیل بارندگی کمتر از حد انتظار، سطح آب 30 سانتی متر کاهش یافته است.
همچنین ساخت 43 سد در رودخانه های حوضه دریاچه ارومیه باعث شده است که یک عنصر دست ساز در کاهش سطح آب این دریاچه موثر باشد.
به نظر میرسد امنیت آبی به یک موضوع مهم در ایران تبدیل شده است. کمبود آب به جرقه ای برای اعتراضات گسترده در جنوب غربی – استان خوزستان – در تابستان 2021 منجر شد.
دریاچه توز، ترکیه
ترکیه ممکن است به زودی یکی از بزرگترین دریاچه های خود را از دست بدهد. زیرا خشکسالی های متوالی بر سطح آب دریاچه توز اثر گذاشته است.
به گفته پروفسور ایکمل ارلات، دریاچه توز که در استان مرکزی قونیه واقع شده است، در هفت ماهه اول سال 2021 دچار خشکسالی بی وقفه شده است.
ارلات به رسانه های محلی گفت که افزایش دما و استفاده از آب برای آبیاری نیز در کاهش آب این دریاچه موثر بوده است.
کوچک شدن دریاچه، جان حیات وحش منطقه را نیز تهدید می کند. هزاران فلامینگو بدلیل غیر قابل زیست شدن این زیستگاه تلف شده اند.
محققان هشدار داده اند که اگر اقدمی برای حفاظت از محیط زیست منطقه انجام نشود، شرایط بدتر خواهد شد.
دریای مرده
دریای مرده به خاطر شوری زیاد که به شناگران کمک می کند تا غوطه ور بمانند و خواص غنی از مواد معدنی بین گردشگران معروف است.
برخی معتقدند آب دریای مرده دارای خواص درمانی است. در حالی که برخی دیگر آن را بدلیل حضور تاریخی در کتاب مقدس مورد احترام می شمارند.
بحر المیت بین اردن، اسرائیل و کرانه باختری اشغالی محصور شده است.
دریای مرده، مانند دیگر دریاچه های این فهرست، بدلیل ترکیبی از عوامل بشر و محیط زیست در حال کوچک شدن است.
اسرائیل با اشغال فلسطین، از دهه 1960 جریانهای ورودی به دریای مرده را -رودخانه ها و نهرها – بمنظور رفع نیاز خود به آب منحرف کرده است.
کارشناسان همچنین معتقدند که بهره برداری از آب دریاچه برای استخراج مواد معدنی به کاهش سطح آب کمک کرده است. مواد معدنی در دریای مرده اغلب در محصولات بهداشتی و آرایشی استفاده میشود.
سطح دریاچه از دهه 1960 حدود یک سوم کاهش یافته است، برآوردها نشان میدهد که سطح آب بیش از یک متر در سال کاهش می یابد.
با پایین آمدن سطح آب، چاله ها شروع به نمایان شدن کرده اند. چشم انداز منطقه آسیب دیده است و راه رفتن بر روی اراضی بدلیل چاله ها برای مردم نا امن شده است.
دریاچه میل، عراق
دریاچه میل عراق، که به آن دریاچه رزاره نیز گفته میشود، در غرب کربلا واقع شده است و زمانی هزاران نفر را برای سفرهای روزانه جذب می کرد. با این حال، دریاچه پس از خشک شدن بخش قابل توجهی از آن شبیه زمین متروکه شده است.
دریاچه میل که از رودخانه فرات، بارش و آبهای زیرزمینی تغذیه میشود، به امرار معاش ساکنین منطقه نیز کم کمی کند .اما با از بین رفتن آن، اقتصاد محلی شروع به کوچک شدن کرده و گردشگری بطور ویژه تحت تاثیر قرار گرفته است.
دریاچه هم اکنون مملو از اجساد ماهی ها و قایق های ماهیگیری رها شده است و تعداد گردشگران به تدریج کاهش یافته است.
سیاست های منطقه ای آب به کاهش سطح اب دریاچه کمک کرده است. بسیاری از این سیاست ها دلیل کاهش جریان رودخانه فرات است که به نوبه خود ناشی از ساخت سدهای بیشتر در بالادست این رودخانه در ترکیه است.
به گفته عون طائب، یکی از اعضای هیات مشورتی وزارت منابع آب عراق، در دهه 1990، وزارت کشاورزی عراق تلاش کرد پروژه ای را برای پرورش ماهی های دریایی راه اندازی کند. اما کار ناموفق بود و نشان میداد که دریاچه مرده است.
مقامات رسمی عراق همچنین اعلام کرده اند که کوچک شدن دریاچه بدلیل خشکسالی های متوالی بوده است که عراق در سال های اخیر تجربه کرده است و می تواند تا سال 2026 ادامه یابد.
تلاش برای نجات دریاچه با میزان قابل توجه آلودگی موجود در آن پیچیده تر میشود.
دریاچه وان، ترکیه
دریاچه وان یکی از بزرگترین دریاچه های ترکیه است. موقعیت این دریاچه در میان کوه های شرق آناتولی به آن کمک کرده است که به یک مقصد گردشگری تبدیل شود.
بعنوان دریاچه ای نمکی، آب آن برای آبیاری و مصرف انسان مفید نیست. اما با این وجود افزایش دما به کاهش سطح آن کمک کرده است .
دانشمندان هشدار داده اند که این دریاچه بدلیل تاثیرات گرمایش زمین با تهدید جدی روبروست. زیرا میزان تبخیر در دریاچه در حال حاضر سه برابر میزان بارش است.
کارشناسان معتقدند که اگر الگوهای فعلی ادامه یابد، دریاچه همچنان کوچک میشود و در نهایت بطور کامل خشک میشود.
منبع: Middle East Eye
