شهره صدری – عیسی کلانتری مدیر سابق اجرایی ستاد احیای دریاچه ارومیه در میزگرد بررسی بحران دریاچه ارومیه به دلایل پایین آمدن سطح تراز دریاچه ارومیه اشاره کرد. به گفته کلانتری بزرگترین معضل ستاد همکاران دولت در استان آذربایجان غربی بودند که همراه ستاد نبودند و از اجرای مصوبات ستاد سرباز می زدند.
عیسی کلانتری که در لایو ایسنتاگرامی با انصاف نیوز روز گذشته حضور پیدا کرد به این سوال پاسخ داد که چرا شرایط دریاچه ارومیه با وجود فعالیت چندین ساله ستاد احیای دریاچه ارومیه بحرانی تر شده است؟
به گفته دکتر کلانتری، یکی از مهمترین معضلات ستاد احیای دریاچه ارومیه عدم همراهی و همکاری استان آذربایجان غربی برای احیای دریاچه ارومیه بود. به گفته وی یکی از اصلی ترین مصوبات ستاد احیای دریاچه ارومیه عدم افزایش سطح زیرکشت در حوزه دریاچه ارومیه بود. ولی در استان آذربایجان غربی 20 هزار هکتار بر وسعت باغات افزوده شد و این افزایش را استانداری پنهان کرد.
کلانتری اضافه کرد، در حوزه دریاچه ارومیه استان آذربایجان غربی سهم بیشتری از مصرف آب برای کشاورزی را دارد. در مورد رهاسازی حقابه محیط زیستی دریاچه، استانداری این استان فکر میکرد اگر حقابه را رها سازد مانع توسعه کشاورزی در استان خواهد شد. بنابراین بزرگترین معضل ما همکاران در دولت در استان آذربایجان غربی بودند که همراه ستاد نبودند.
به گفته کلانتری استاندار در آن زمان عزل شد، ولی استاندار بعدی در این استان دوباره همان سیاست ها را پیش گرفت. مشکل در استان آذربایجان غربی هنوز حل نشده است. در این استان سدهای نیمه کاره ای وجود دارد که نمایندگان استان در مجلس به شدت به دنبال ساخت این سدها هستند، اگر این سدها ساخته شود دیگر کار دریاچه تمام است.
دکتر تجریشی معاون سابق سازمان حفاظت محیط زیست نیز در این لایو حضور داشت و در ادامه صحبت های دکتر کلانتری به این موضوع اشاره کرد که وزارت نیرو در سالهای اخیر مصوبات ستاد را درباره رهاسازی حقابه سدها رعایت نمی کرد.
دکتر تجریشی گفت: وزارت نیرو بین زمان تغییر دو دولت میتوانست رهاسازی آب را از سدها به سمتی ببرد که اول آب شرب را بدهد، بعد محیط زیست. ولی وزارت نیرو سال اول (اینجا منظور سال 1400 است) 100 درصد آب شرب و صنعت را تامین کرد، برای کشاورزی 94 درصد آب را تامین کرد. وقتی رسید به حقابه محیط زیست کمی بیش از 30 درصد از حقابه را رهاسازی کرد. پس دریاچه در سال گذشته اولین ضربه را خورد که آب وارد دریاچه نشد.
سال بعد مجددا (یعنی امسال 1401) این اتفاق افتاد. وزارت نیرو در اعداد دست برد. یعنی در سال 96-1395 ستاد احیای دریاچه گفته بود که انتهای آب سالی باید 29 درصد آب پشت سد باشد که بتوانیم 3 تا 4 ماه آینده آب شرب را تامین کنیم. ولی وزارت نیرو گفت باید 41 درصد آب پشت سدها باشد. خوب این 41 درصد آب به جای رهاسازی به دریاچه در سد نگه داشته میشود .وقتی آب را در سد نگه میداریم کجا مصرف میکنیم مجددا در کشاورزی. یعنی حق محیط زیست را صرف کشاورزی کرده ایم.
این دو اقدامی که در دو سال متوالی اخیر که انجام شد باعث شد در دریاچه ای که 65 درصد از سطح آن عمقی کمتر از 65 سانتیمتر دارد، و با تبخیری بین 65 تا 68 سانتیمتر، دو سال مداوم آب وارد این دریاچه نشود و این تبخیر سطح دریاچه را کوچک تر کرد.
دکتر تجریشی با اشاره به نقش مدیریت و برنامه ریزی در احیای دریاچه ارومیه به این نکته اشاره کرد که سهم مدیریت و انجام پروژه های سخت افزاری در احیای دریاچه مهم است. بطور مثال سال 95 و 96 مقدار بارانی مشابه سال 1400 و 1401 داشتیم، مانند همین سالجاری و سال گذشته. در سال 95 و 96 نحوه رهاسازی آب از سدهای حوزه دریاچه ارومیه باعث شد که نسبت تراز دریاچه را اگر الان به مهرماه درنظر بگیریم تراز دریاچه 30 سانتیمتر بالاتر بیاید.
همین باران در سالجاری که بارید به خاطر عدم رهاسازی آب و عدم مدیریت که باید براساس برنامه های ستاد احیا توسط وزارت نیرو انجام میشد، سطح تراز دریاچه 9 سانتیمتر پایین آمد. پس این نشان میدهد که باران مهم است ولی داشتن برنامه و اجرای برنامه هم مهم است. پس چیزی که در این دو سال اتفاق افتاده است این است که کسانی که طبق قانون و مصوبات هیات وزیران برایشان وظیفه تعیین شده بود به وظیفه های خود عمل نکردند.
دکتر کلانتری در ادامه به این نکته اشاره کردند که بعد از وزارت آقای دکتر چیت چیان، وزارت نیرو اعتقادی به همکاری با ستاد احیا نداشت و عملا برنامه های ستاد در رهاسازی ها انجام نمی شد. از طرف دیگر در این دوره 5 ساله اخیر تمام آمار و اطلاعات وزارت نیرو محرمانه تلقی شده و هیچ آماری منتشر نمی شود.
عیسی کلانتری هشدار داد حاکمیت مجبور است تحت هر شرایطی با هر هزینه ای دریاچه را احیا کند. والا زیست چندین میلیون نفر به مخاطره می افتد.
