ناامیدی کشاورزان اردن با کوچک شدن دریای مرده

شهره صدری- دریای مرده هر سال یک متر کاهش می یابد و باعث ایجاد فروچاله ها و سایر مشکلات عمده برای بخش کشاورزی می شود.

کشاورزان در جنوب اردن پیامدهای ویرانگر تغییرات آب و هوایی را تجربه می کنند. تشدید کمبود آب و ظهور فروچاله ها در منطقه نزدیک به دریای مرده هر سال در حال افزایش است.

همانطور که جمعیت اردن با ورود دائمی پناهندگان از کشورهای همسایه مانند سوریه بیشتر میشود، تقاضا برای آب و محصولات کشاورزی نیز افزایش می یابد. دریای مرده هر سال با حدود یک متر کاهش مواجه است و مشکلات بزرگی را برای بخش کشاورزی در اردن ایجاد کرده است.

بر اساس آمار سازمان ملل، اردن دومین کشور کم آب در جهان است. به دلیل رشد جمعیت، چالش های صنعتی و کشاورزی و تغییرات آب و هوایی، این کشور با عواقب جدی به دلیل افزایش تقاضا برای آب مواجه است.

دریای مرده، دریاچه نمک محصور در خشکی، بین اردن، اراضی فلسطینی اشغالی و اسرائیل قرار دارد. محققان می گویند طی دو دهه گذشته این دریا حدود 20 متر عقب نشینی کرده است. کاهش سطح آب و متعاقباً آب های زیرزمینی باعث افزایش و ظهور فروچاله ها شده است.

گزارشگر الجزیره از منطقه غور حدیثه، منطقه ای در جنوب اردن در مجاورت دریای مرده، در حدود 100 کیلومتری جنوب پایتخت  از وضعیت کشاورزی گزارشی تهیه کرده است که با هم می خوانیم.

در مزرعه ای واقع در چند صد متری دریا، فروچاله ها به شدت بر تولیدات کشاورزی تأثیر گذاشته است، زیرا بخش های زیادی از خاک از بین رفته است.

آمنه الحیمه، مدیر مزرعه در یک سایت کشاورزی در غور حدیثه دو دهه است که روی زمین  کشاورزی کار می کند. به گفته آمنه کشاورزان ساعت های طولانی کار می کنند ولی دستمزد زیادی دریافت نمی کنند.

الحعیمه به الجزیره گفت: کار سختی است، به خصوص که خطر ناپدید شدن زمین در حال افزایش است.

سرزمین ما ویران شده است

ده کارگر آخرین جعبه های گوجه فرنگی را قبل از پایان فصل در ماه مه برداشت می کنند. سمیر محمد الحبشنا، یک کشاورز در منطقه، به سمت تپه های غور حدیثه در پشت مزرعه اشاره می کند.

این منطقه قبلاً دارای جمعیت بیشتری بود که اینجا زندگی می کردند. اما حالا به دلیل کاهش بارش، بسیاری از مردم از آنجا کوچ کرده اند.

الحبشنا می گوید زمین ما قبلاً بزرگ‌تر بود ولی حالا کارگران کمتری داریم و تولید ما کمتر شده است. وضعیت مثل قبل نیست. زمین به معنای واقعی کلمه زیر پای ما ناپدید شده است.

او به سمت یکی از فروچاله ها به عمق 30 متر می رود. این زمین حدود 200 متر از ساحل دریای مرده فاصله دارد و فروچاله ها در سراسر آن پراکنده هستند.

پایین رفتن سطح آب دریای مرده شیوه زندگی مردم اینجا را بدتر کرده است . این مزارع و کسانی که در آنها کار می کنند به دریاچه نمک وابسته هستند.

الحبشنا که از ابتدای دهه 1990 در این منطقه کار کرده است، از عدم کمک به کشاورزان گله مند است و می گوید کشاورزان ناامید شده اند.

کشاورزان می گویند: سرزمین ما ویران شده است. ما سعی کردیم به دنبال راه حل باشیم اما هیچ راه حلی پیدا نکردیم. هیچ کس کمکی نکرد… حتی وزارت محیط زیست نیز به ما کمک نکرد.

انحراف آب

پروفسور نزار ابو جابر از دانشگاه اردن آلمان متخصص در ژئوشیمی آب های زیرزمینی در اردن است. جابر گفت که تغییر اقلیم را دلیل سقوط دریای مرده نمی داند و انحراف آب از رودخانه اردن را علت اصلی می داند.

به اعتقاد ابو جابر، کوچک شدن دریای مرده اساساً به دلیل انحراف مسیر سرچشمه هایی است که از رودخانه اردن وارد می شود. ابو جابر می‌گوید: این واقعاً ربطی به تغییرات آب و هوایی ندارد.

آب از جنوب لبنان و سوریه جریان دارد، به دریاچه طبریه رسیده و سپس از طریق رود اردن و به دریای مرده می ریزد. در ناحیه دریای مرده به زمین نفوذ می کند که نمک را در خاک حل می کند. این باعث می شود که زمین تراکم خود را از دست داده و گاهی اوقات فرو بریزد و باعث نمایان شدن فروچاله ها می شود.

دریای مرده قبل از اینکه اسرائیل در دهه 1960 شروع به منحرف کردن سرچشمه ها کند، سالانه حدود 200 میلیون متر مکعب آب دریافت می کرد. پروفسور نزار ابوجابر می گوید که بعدها اردن و سوریه نیز شروع به تغییر مسیر آب کردند و میزانی که امروز به دریای مرده می رسد کمتر از 100 میلیون متر مکعب است.

ابوجابر پیدایش فروچاله‌ها را برای مردمی که در نزدیکی دریای مرده زندگی می‌کنند مشکل می‌داند.

این یک تهدید برای افرادی است که در آنجا کار می کنند. این وضعیت خطرناکی است زیرا فروچاله ها به طور ناگهانی و بدون هیچ هشداری ظاهر می شوند.

اداره منابع آب دره جردن منطقه را مدیریت و محافظت می کند. انجنیر خلود باشتاوی از این اداره می گوید بیش از یک دلیل برای کاهش سطح دریای مرده وجود دارد.

کاهش بارندگی سالانه و کاهش جریان آب به دره‌های اصلی که به دریای مرده منتهی می‌شوند، کاهش جریان رودخانه اردن، و بالا رفتن دما – که باعث بیشتر شدن تبخیر آب میشود- همگی منجر به افت سطح آب شده است.

منبع: الجزیره