شهره صدری- نشست سران سازمان ملل در ریاض در دسامبر هشدار داد بیش از سه چهارم زمینهای زمین در دهههای اخیر بهطور دائم خشکتر شدهاند. سرزمین هایی که زمانی حاصلخیز بودند در حال خشک شدن هستند. پنج میلیارد نفر ممکن است تا سال 2100 تحت تأثیر قرار گیرند.
کنوانسیون سازمان ملل برای مبارزه با بیابانزایی (UNCCD) می گوید که 77.6 درصد از خشکی های کره زمین در طول سه دهه تا سال 2020 در مقایسه با دوره 30 ساله قبلی، شرایط خشکتری را تجربه کرده اند. در همان زمان، زمینهای خشک به منطقهای حدود یک سوم بزرگتر از هند گسترش یافتند و اکنون بیش از 40 درصد از کل اراضی زمین (به استثنای قطب جنوب) را پوشش میدهند.
گزارش UNCCD در نشست سران سازمان ملل در ریاض در مورد مبارزه با بیابان زایی منتشر شد. اراضی که زمانی حاصلخیز بودند به دلیل افزایش دما و تغییرات آب و هوایی ناشی از فعالیتهای انسان، کمبود آب و جنگل زدایی به بیابان تبدیل می شوند.
وقتی زمین روی زمین خشک می شود چه اتفاقی می افتد؟
ابراهیم تیاو، دبیر اجرایی UNCCD هشدار میدهد: «آب و هوای خشکتر که اکنون سرزمینهای وسیعی را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار میدهد، به حالت قبل باز نخواهد گشت». این تغییر در حال تعریف مجدد حیات بر روی زمین است. تیاو تاکید میکند: «این تجزیه و تحلیل در نهایت ابهامی را که مدت هاست روند خشک شدن جهانی را احاطه کرده است، برطرف می کند. برای اولین بار، بحران خشکی با وضوح علمی مستند شده است و یک تهدید وجودی را آشکار می کند که میلیاردها نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می دهد.»
گزارش UNCCD توضیح می دهد، امسال گرم ترین سال ثبت شده قرن بود و اگر روند گرمایش جهانی ادامه یابد، نزدیک به پنج میلیارد نفر – از جمله در بیشتر اروپا، بخش هایی از غرب ایالات متحده، برزیل، آسیای شرقی و آفریقای مرکزی – تا پایان سال تحت تأثیر این خشک شدن قرار خواهند گرفت.
به گفته بارون اور، دانشمند ارشد UNCCD : «خشکتر شدن زمین میتواند منجر به تأثیر فاجعهبار بالقوه بر دسترسی به آب شود که میتواند مردم و طبیعت را حتی به نقاط اوج فاجعهبار نزدیکتر کند، جایی که انسانها دیگر قادر به معکوس کردن اثرات مخرب تغییرات آب و هوایی نیستند.»
وقتی زمین خشک می شود چه چیزی در خطر است؟
سرجیو ویسنته سرانو، یکی از نویسندگان اصلی گزارش، توضیح میدهد که با گرم شدن جو در اثر سوختن زغالسنگ، نفت و گاز، باعث تبخیر بیشتر روی زمین میشود. این امر باعث می شود آب برای انسان ها، گیاهان و حیوانات کمتر در دسترس باشد و بقای آن دشوارتر شود.
کشاورزی بهویژه در معرض خطر است، زیرا زمینهای خشکتر تولید کمتری دارند و به محصول و در دسترس بودن غذا برای دام آسیب میرسانند و منجر به ناامنی غذایی برای جوامع در سراسر جهان میشوند.
گزارش UNCCD میگوید خشکی همچنین منجر به مهاجرت بیشتر میشود، زیرا بارندگیهای نامنظم، زمینهای تخریبشده و کمبود مکرر آب، توسعه اقتصادی را برای مناطق یا کشورها دشوارتر میکند.
این روند بهویژه در برخی از خشکترین مناطق جهان، مانند جنوب اروپا، خاورمیانه و شمال آفریقا و جنوب آسیا قابل توجه است.
در نشست ریاض برای رسیدگی به بیابانزایی چه گذشت؟
جس وایگلت، از اندیشکده آب و هوای اروپا TMG، میگوید خشکسالی یک نقطه گره است، زیرا کشورها نمیتوانند در مورد اینکه آیا کشورهای ثروتمند باید برای مقابله با خشکسالی در سراسر جهان بودجه اختصاص دهند یا خیر، توافق کنند.
هر پولی که تعهد داده شود به سمت سیستمهای پیشبینی و نظارت بهتر و همچنین ایجاد مخازن و سایر سازههایی که میتوانند دسترسی به آب را حتی در دورههای خشک طولانیمدت فراهم کنند، مصرف میشود.
موضوع بحث برانگیز بزرگ این است که آیا ما این [پاسخ به خشکسالی] را از طریق یک پروتکل الزام آور در سطح سازمان ملل انجام می دهیم یا گزینههای دیگری وجود دارد که باید بررسی کنیم؟ ویگلت می گوید: «یک پروتکل الزام آور به این معنی است که در کنار سایر تعهدات، ممکن است از کشورهای توسعه یافته خواسته شود که بودجه ارائه کنند.»
بودجه برای مقابله با افزایش خشکسالی و بیابان زایی کم است
تیاو رئیس UNCCD می گوید که عربستان سعودی میزبان اجلاس با 2.15 میلیارد دلار از کشورهای مختلف و بانکهای بین المللی برای مقاوم سازی در برابر خشکسالی، لحن مناسبی را برای مذاکرات تعیین کرده است. و گروه هماهنگی عربی – 10 بانک توسعه مستقر در خاورمیانه – 10 میلیارد دلار تا سال 2030 برای رسیدگی به زمین های در حال تخریب، بیابان زایی و خشکسالی متعهد شدند.
انتظار میرود این صندوقها از 80 کشور آسیبپذیر حمایت کنند تا برای بدتر شدن شرایط خشکسالی آماده شوند. اما سازمان ملل تخمین می زند که بین سال های 2007 تا 2017، خشکسالی ها 125 میلیارد دلار در سراسر جهان هزینه داشته است.
اسامه فقیه، معاون وزیر محیط زیست عربستان سعودی و مشاور ریاست مذاکرات، می گوید: «به عنوان میزبان، هدف اصلی ما کمک به تسهیل بحثهای حیاتی است که در حال انجام است. “این بحران ها مرز نمی شناسند.”
آیا راه حلی برای خشک شدن زمین وجود دارد؟
تیاو در گزارش UNCCD می نویسد در حالی که خشکسالی می تواند آسیب زا باشد، بازیابی امکان پذیر است. اما او تیاو خشک شدن زمین را “یک تهدید بی امان که به اقدامات سازگاری پایدار نیاز دارد” می خواند.
راه حل های ماندگارتر – مانند مهار تغییرات آب و هوایی – در نشست ریاض چندان مورد بحث نیست. عربستان میزبان مدت هاست که به دلیل توقف پیشرفت در کاهش انتشار گازهای گلخانهای از سوختهای فسیلی در مذاکرات دیگر مانند COP29 مورد انتقاد قرار گرفته است. این کشور از نظر مالی به سوختهای فسیلی متکی است و یکی از دولتهای نفتی است که انتظار میرود نیمی از درآمد خود را در خروج تدریجی از دست بدهد.
گزارش UNCCD توصیه می کند که کشورها شیوههای کاربری زمین خود را بهبود بخشند و در استفاده از آب کارآمدتر باشند. این شامل اجرای اقداماتی مانند کشت محصولاتی است که به آب کمتری نیاز دارند و روشهای آبیاری کارآمدتر، مانند آبیاری قطرهای، در مقیاس بسیار بزرگتر.
همچنین این گزارش نظارت بهتری را پیشنهاد میکند تا جوامع بتوانند از قبل برنامهریزی کنند و پروژههای احیای جنگل و جنگلکاری در مقیاس بزرگ برای محافظت از زمین و رطوبت آن انجام شود.
آندره آ تورتی، یکی از نویسندگان اصلی گزارش، میگوید که درست مانند مقابله با تغییرات آب و هوایی یا از دست دادن تنوع زیستی، پرداختن به این موضوع نیز نیازمند همکاری بهتر کشورها با «اقدام بینالمللی هماهنگ و تعهد تزلزلناپذیر» است.
منبع: یورونیوز
