شهره صدری – کارشناسانی که دادگاه عالی هند برای بررسی تاثیر عقب نشینی یخچال های طبیعی بر روی سدها تعیین کرده بود، در سال 2014 نسبت به عواقب ذوب شدن یخچال های هیمالیا به دولت هند هشدار داده بودند.
با شکست یخچال های هیمالیا در هند در منطقه چمولی در ایالت اوتارخند، دست کم 31 نفر کشته و 165 نفر مفقود شده اند. اوتارخند هند از نظر کارشناسان همواره مستعد سیل و رانش زمین و رخداد فاجعه بوده است . گروه های زیست محیطی پیشتر در مورد احداث نیروگاه های برقابی در این منطقه هشدار داده اند. این منطقه در 500 کیلومتری شمال دهلی نو قرار دارد.
وقوع سیل در منطقه، ابتدا یک سد کوچک را تخریب کرد، با سنگین شدن آوارهایی که در مسیر سیل جمع شده بود، سیل قدرت بیشتری گرفت و سپس به یک سد بزرگ در حال ساخت رسید و آن را شکست. و حتی قدرت ویرانگری سیل بیشتر شد.
راوی چوپرا مدیر موسسه غیرانتفاعی علوم مردم و دیگر متخصصان توسط دادگاه عالی هند، مامور مطالعه اثر عقب نشینی یخچال های طبیعی – ذوب شدن – بر روی سدها شدند. آنها هشدار داده بودند که گرم شدن زمین به علت تغییر آب و هوا، یخچالهای طبیعی هیمالیا را ذوب میکند و باعث ریزش بهمن و رانش زمین شده و ساخت سد در این اکوسیستم خطرناک است.
علت چیست؟
دانشمندان ابتدا شک داشتند که دریاچه یخ زده از هم پاشیده شده است، اما اکنون پس از بررسی تصاویر ماهواره ای براین باورند که احتمالا وقوع بهمن و لغزش زمین عامل این فاجعه بوده است. محمد فاروق اعظم، که در انیستیتوی تحقیقاتی هند در ایندور بر روی یخچال های طبیعی مطالعه می کند در این باره گفت: آنچه هنوز مشخص نیست این است که آیا رانش زمین باعث وقوع بهمن یخ و آوار شده است یا سقوط یخ منجر به رانش زمین شده است.
آنچه مسلم است این است که انبوهی از سنگ، تخته سنگ، یخ و برف روز یکشنبه در دامنه کوه تقریبا به شکل عمودی در مسیری دو کیلومتری سقوط کردند. فاروق اعظم گفت: اکنون داشنمندان در تلاشند بفمهند که آیا گرمای تولید شده در این حادثه کافی بود تا منجر به طغیان آب شود. به اعتقاد کارشناسان، این فاجعه شکنندگی کوه های هیمالیا را نشان میدهد. جایی که میلیون ها نفر زندگی میکنند وتحت تاثیر تغییر آب و هوا قرار دارند.
گزارش سال 2019 مرکز بین المللی توسعه یکپارچه کوهستان نشان داد، حتی اگر دنیا بخواهد بهترین تلاش خود برای مبارزه با تغییر آب و هوا را تحقق بخشد، افزایش دما یک سوم یخچال های طبیعی هیمالیا را ذوب می کند. همچنین مقاله ای که در سال 2019 در مجله Science Advances چاپ شد نشان داد که یخچالهای طبیعی هیمالیا از سال 2000 ، دو برابر سریعتر از 25 سال قبل به دلیل تغییرات آب و هوایی ناشی از عوامل انسانی در حال ذوب شدن هستند.
اینکه آیا این فاجعه خاص ناشی از تغییرات آب وهوایی است هنوز مشخص نیست. اما تغییرات آب وهوایی میتواند وقوع زمین لغزش و بهمن را افزایش دهد. با ذوب شدن یخچال های طبیعی در اثر گرم شدن زمین، دره هایی که قبلا مملو از یخ بودند باز شده و فضایی را برای جابجایی زمین ایجاد می کنند .در جاهای دیگر، دامنه های تند کوهستانی ممکن است توسط یخ هایی که در داخل شکاف های آن کاملا یخ زده باشد، بهم چسبیده باشد و مستحکم شده باشند. – ولی با ذوب شدن یخ ها استحکام خاک از بین میرود-
ریچارد بی الی، استاد علوم زمین در دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا توضیح داد: با گرم شدن و ذوب شدن یخ، قطعات می توانند به راحتی در سراشیبی حرکت کنند و توسط آب روان شوند. با گرم شدن، یخ ها نیز اساسا کمتر حالت یخ زدگی دارند. در اوایل، دمای یخ ها بین منفی 6 تا منفی 20 درجه سانتیگراد بوده و اکنون به منفی 2 درجه سانتیگراد رسیده است. به گفته این استاد دانشگاه، یخ هنوز یخ زده است ولی به نقطه ذوب نزدیکتر شده است. بنابراین حرارت کمتری نسبت به چند دهه اخیر برای وقوع بهمن نیاز دارد.
تهدید دیگر ناشی از گرم شدن دما، از هم پاشیده شدن یک دریاچه ی زده است – چیزی که برای اولین بار علت فاجعه روز یکشنبه هیمالیا نامیده شد.
جورج مایکل شفر، دانشمند آب و هوا، متخصص یخچال های طبیعی یخ و بویژه یخچال های طبیعی هیمالیا در دانشگاه کلمبیا گفت خطری که این دریاچه ها ی در حال گسترش د ارند و در حال حساس تر شدن هستند را نمیتوان نادیده گفت. به اعتقاد شفر، آبی که دریاچه ها به رودخانه ها رها می کنند دارای انرژی برابر با چندین بمب هسته ای است و میتواند انرژی پاک و بدون کربن را از طریق پروژه های برقابی تولید کند. اما راه اندازی نیروگاه های برقابی بدون نگاه به بالادست و کاهش خطر بوسیله تخلیه آب از دریاچه ها برای کنترل آب سطحی خطرناک است. وی گفت: نیروی بیرحمانه این چیزها واقعا ذهن را آزار میدهد. به خصوص اگر آنها خراب شوند. شما نمی توانید این ببر را رام کنید .شما باید از وقوع آن جلوگیری کنید.
تغییر پارادایم لازم است
اسناد ارسالی به دادگاه عالی هند نشان میدهد که دولت ایالت اوتاراخند گفته است که بطور مدام با کمبود شدید برق روبروست و هر ساله مجبور است 137 میلیون دلار را صرف خرید برق کند. این ایالت دومین پتانسیل تولید برقابی را در هند دارد اما کارشناس می گویند انرژی باد و خورشید در طولانی مدت گزینه های پایدارتر و کم خطرتری را ارائه میدهد.
در این منطقه فقیر، توسعه برای پیشرفت مد نظر بود. اما کارشناسان می گویند که تغییر الگویی لازم است تا اجرای چنین پروژه هایی، شکنندگی اکولوژیکی کوهستان و خطرات غیرقابل پیش بینی ناشی از تغییرات آب و هوایی را نیز در نظر بگیرد.
بعنوان مثال، طی سال 2009، در هنگام ساخت سد که روز یکشنبه طغیان آب آن را دربرگرفت، کارگران بطور تصادفی یک آبخوان را سوراخ کردند. براساس گزارش سال 2014 ، براثر این حادثه آب آشامیدنی کافی برای سه میلیون نفر به میزان 60 تا 70 میلیون لیتر هر روز به مدت یکماه تخلیه شد و روستاهای منطقه با کمبود شدید آب مواجه شدند.
آنژال پاکاش، استاد دانشکده تجارت هند که در تحقیق در مورد تاثیرات تغییرا تآب و هوا در هیمالیا کار کرده است میگوید: برنامه های توسعه باید با محیط زیست همراه باشند. تغییرات آب و هوا اکنون در حال رخ دادن است و این چیزی نیست که بعدا اتفاق بیفتد.
منبع: الجزیره
