شهره صدری – در برزیل، بسیاری از سدهای کوچک بیش از پروژه های بزرگ برقابی حرکت ماهی ها را در رودخانه مختل می کنند. افزایش سدهای کوچک جریان آزاد بسیاری از رودخانه ها ر اتهدید کرده و مهاجرت ماهیان آب شرین، که معیشت میلیون ها انسان به آنها وابسته است را بطور جدی مختل می سازد.
توسعه سدهای کوچک برقابی در سراسر برزیل و سایر نقاط جهان شتاب گرفته است و پروژه های بزرگ برقابی را تحت الشعاع خود قرار میدهد. توسعه این سدهای کوچک برقابی در واقع پاسخی به رشد روزافزون نیاز به انرژی است. با این حال، افزایش سدهای کوچک جریان آزاد بسیاری از رودخانه ها را تهدید کرده و مهاجرت ماهیان آب شیرین، که معیشت میلیون ها انسان به آنها بستگی دارد را در مناطق گرمسیری جهان قطع می کند.
مقاله جدید دانشگاه واشنگتن که در تاریخ 11 ژانویه در نشریه طبیعت پایدار منتشر شده، تاثیرات ظرفیت تولید برقابی بر اتصال جریان رودخانه ها، برای هزاران سد فعلی و سدهای پیش بینی شده برای آینده در سراسر برزیل را از لحاظ کمی بررسی می کند. نتایج این مطالعه نشان میدهد که نیروگاه های برقابی کوچک با توجه به تعداد بالا و توزیع آنها، نقش مهم تری در قطع جریان رودخانه ها نسبت به نیروگاه های برقابی بزرگتر دارند.
جولیان اولدن، استاد علوم آبزیان و شیلات دانشگاه واشنگتن گفت: تاثیرات تجمعی بسیاری از سدهای کوچک و نیروگاه های برقابی غالبا نادیده گرفته شده و عمدتا تمرکز بر روی اثرات آنها بطور مجزاست که این تاثیرات به نسبت اثرات تجمعی کمتر هستند.
سدها حرکت ماهیان در امتداد شبکه های رودخانه ای را محدود کرده و باعث قطع دسترسی به زیستگاه های حیاتی آنها مانند محل های تخم ریزی و تغذیه میشوند. و ممکن است به انقراض ماهیان در مقیاس محلی، کاهش جمعیت و کاهش ذخایر شیلاتی بیانجامد. این امر باعث میشود گونه های ماهی مهاجر در برابر نیروگاه های برقابی در مناطق گرمسیری بسیار آسیب پذیر باشند.
نویسندگان این مطالعه تاکید می کنند که بسیاری از گونه های ماهی مهاجر که تحت تاثیر تکه تکه شدن جریان رودخانه ها قرار دارند، از اهمیت اکولوژیکی و اقتصادی بالایی برخوردارند. و اینکه برخی از جوامع وابسته از لحاظ معیشتی به این گونه ها ممکن است بیشتر تحت تاثیر کاهش جمعیت این گونه ها قرار گیرند. بعنوان مثال، برخی از سدهای کوچک برقابی با کاهش ذخایر ماهیانی که جوامع بومی برزیل به آنها وابسته هستند، ارتباط دارند.
نگرانی دیگر نویسندگان این مقاله این است که تعداد سدهای برقابی کوچک بسیار بیشتر از سدهای بزرگ است، در حالیکه تولید برق آنها بسیار کم است. نیروگاه های برقابی کوچک تنها 7 درصد از کل ظرفیت تولید برق در برزیل را تشکیل می دهند در حالیکه بیش از 85% از تولید برق در این کشور با نیروی برقابی است.
اثرات تجمعی توسعه نیروگاه های برقابی کوچک برزیل در قطع جریان رودخانه ها و اختلال در مهاجرت ماهیان، با ادامه ساخت سدهای جدید در این کشور بیشتر خواهد شد. پیش بینی شده است که این قطع جریان رودخانه ها در برزیل در آینده 21 درصد افزایش یافته و دو سوم از 191 گونه ماهی مهاجر رودخانه های برزیل را تحت تاثیر قرار دهد.
منبع: Phys.org https://phys.org/news/2021-01-brazil-smaller-disrupt-fish-large.html
