شهره صدری – کودکان با جمعیتی بالغ بر 2.3 میلیارد نفر، 30 درصد از جمعیت جهان را تشکیل می دهند. این رقم هر ساله در حال افزایش است. این بدین معنی است که گروه بزرگی از جمعیت جهان در آینده تحت تاثیر تغییرات اقلیمی قرار خواهند گرفت.
تاثیرات ناشی از تغییرات اقلیمی در سراسر جهان متفاوت و متغیر خواهد بود. بنابراین توزیع جمعیت زیر 18 سال جهان برای تعیین میزان آسیب پذیری کودکان در برابر تغییر اقلیم مهم است. بنابر پیش بینی های انجام شده بیشترین تغییرات اقلیمی پبینی شده در جهان، در نواحی و کشورهای رخ خواهد داد که دارای بیشترین تمرکز کودکان زیر 18 سال هستند که عمدتا در کشورهای توسعه نیافته و یا در حال توسعه، در شبه قاره هند، غرب آفریقا و آسیای دور ساکن هستند. مهمترین ر یسک های اقلیمی آینده در آفریقا افزایش تنش آبی، خشکسالی، سیلاب و در نواحی آسیایی سیل، موج گرما و خشکسالی خواهد بود.
نزدیک به 160 میلیون کودک در مناطقی با خشکسالی شدید زندگی می کنند. حدود 70 میلیون کودک نیز در کشورهایی با دسترسی کم به بهداشت و درمان و نزدیک به 60 میلیون نفر هم در کشورهایی با دسترسی اندک به آب سالم ساکن هستند. با شیوع خشکسالی متدوام تولید مواد غذایی کاهش می یابد. کودکان نسبت به بزرگسالان به مواد غذایی و آب بیشتری نیاز دارند و محرومیت از میزان کافی مواد غذایی میتواند بر رشد جسمی و شناختی کودکان تاثیر بگذارد. تغذیه نامناسب و کمبود آب همچنین به گسترش طیف وسیعی از بیماری ها کمک می کند و تقریبا باعث نیمی از مرگ و میر کودکان زیر پنج سال میشود. کمبود منابع غذایی و آب میتواند منجر به درگیری و یا مهاجرت گردد. در شرایط مهاجرت دسته جمعی در یک ناحیه، جمعیت بیش از حد می تواند شرایط بهداشت و آب مورد نیاز کودکان را تحت تاثیر قرار دهد. مهاجرت های اجباری بر اثر تغییرات اقلیمی می تواند درآمد خانوارها را کاهش داده و در چنین شرایطی کودکان را به اشتغال و مشاغل خطرناک سوق دهد. کودکان در شرایط کار بیشتر تحت خشونت، استثمار و سوء استفاده قرار میگیرند.
بیش از نیم میلیارد کودک در مناطقی با ظرفیت بالای سیل زندگی می کنند. آسیا در این میان آسیب پذیرترین ناحیه در برابر سیل های بزرگ است. کودکان در برابر سیل و طوفان های شدید غالبا دچار مرگ و میر بدلیل غرق شدگی حتی در جریان های کم بدلیل جثه کوچکتر و قدرت کمتر میشوند. علاوه براین، سیلاب ها می توانند با افزایش آلودگی آبها، خطر ابتلا به اسهال را بین کودکان افرایش دهند. در شرایط بسیار حاد مردم مجبور به ترک خانه های خود برای مدت زمان طولانی میشوند، که در چنین مواقعی، شرایط روحی کودکان نیز بدلیل ترس و هراس از جدا شدن از خانواده و عدم حمایت عاطفی برهم میخورد. علاوه بر اینکه در این مواقع ممکن است کودکان از والدین خود جدا شده و در معرض سوء استفاه جنسی و گرفتار شدن در باند قاچاق انسانی نیز قرار گیرند. در همه این شرایط حضور کودکان در مدارس کاهش یافته و آموزش آنها دچار وقفه می گردد و یا کلا از آموزش باز می مانند.
همچنین گرمای شدید هوا تهدید واقعی برای سلامتی کودکان است. افزایش بالای درجه حرارت باعث کمبود آب بدن ، اسهال و همچنین بیماری های مزمن در بین کودکان می گردد. آتش سوزی های مکرر جنگل ها و استنشاق دود نیز می تواند سلامت و زندگی کودکان زیر 12 سال را تهدید کند. برخی از بیماری ها مانند مالاریا، تب دنگو، وبا، مننژیت و اسهال با تغییر شرایط آب و هوایی می توانند گسترش یافته و حتی در نواحی جدید جغرافیایی گزارش شوند.
برای کاهش آسیب پذیری کودکان در برابر تغییرات اقلیمی در کشور لازم است تا ابتدا نواحی با تمرکز بالای جمعیت کودکان شناسایی شده و سپس ریسک های تغییرات قلیمی در این مناطق در آینده پیش بینی و شناسایی گردند. در ادامه تمرکز بر آموزش کودکان در یادگیری مهارت های مواجهه با ریسک ها و تغییرات اقلیمی مفید خواهد بود. علاوه بر آنکه تکیه بر اجرای راهکارهای سازگاری با تغییر اقلیم در این مناطق می تواند زیرساخت های لازم برای آینده در برابر تشدید شرایط تغییر اقلیم را فراهم آورد.
